دعا ، شیوه اجابت دعا و خواسته

دعا ، شیوه اجابت دعا و خواسته

از امام صادق (ع) نقل شده است: راستی بنده دعا می کند و خداوند عزوجل به دو فرشته می فرماید: من دعای او را به اجابت رسانیدم ولی حاجت او را نگه دارید تا او باز هم دعا کند، زیرا من دوست دارم آوازش را بشنوم و راستی ینده ای هم هست که دعا می کند و خداوند تبارک و تعالی می فرماید: زود حاجتش را بدهید، زیرا من از آوازش بدم می آید.
در روایات دیگری امده است: خداوند در روز قیامت چندین چندین برابر آنچه بنده مومن خواسته یود و به اجابت نرسیده بود به او در آخرت عطا می کند و آنگاه خداوند به او می فرماید: << تو از من آن ناقابل را درخواست کردی و من هزارهزار برابر او را به تو عطا کرد.>> و آنگاه بنده مومن آرزو می کند که ای کاش هیچ یک از دعاهایم به استجابت نرسیده بود.

اهميت و آداب دعا كردن

در اهميت دعا آورده شده است که دعا سلاح مومن است و نيز تنها دعاست که قضاي مبرم را عوض مي کند! به همين دليل و به دليل اين ايام که دعا کردن در آن بسيار سفارش شده است لازم دانستم يه پست درباره ي آداب دعا کردن بنويسم. موارد زير خلاصه اي است از باب دعا در کتاب اصول کافي ثقة الاسلام کليني.. و اما در آداب دعا داريم:

- آغاز دعا با حمد و ستايش خداوند عزوجل
امام صادق (ع) مي فرمايند: چون يکي از شماها بخواهد از پروردگار خود حاجتي بطلبد بايستي که سخن خود را با تمجيد و ستايش خداوند عزوجل و طلب رحمت بر پيغمبر (ص) آغاز کند و آنگاه حاجت خود را بطلبد.

- با حالت گريه و زاري دعا کنيد
امام صادق (ع) مي فرمايند: اگر گريه ات نيايد، خود را به گريه بدار و اگر از ديده ات به اندازه سرمگسي هم اشک آيد خوب است!

- يقين و اميد کامل به برآورده شدن حاجت
امام صادق مي فرمايند: هرگاه دعا کردي، دل را متوجه کن و بپندار که حاجتت بر در خانه آمده است.

- نام بردن حاجات
در روايت از امام صادق (ع) نقل شده است که با اينکه خدا حاجت بنده هايش را مي داند ولي دوست دارد که بنده حاجت خود را شرح دهد.

- در خلوت دعا کردن
روايت داريم ار امام رضا (ع): يک دعاي بنده در نهان برابر است با هفتاد دعا او در عيان.

- با همديگر دعا کردن
چهار تن گرد هم نيايند و براي يک مطلبي دعا نکنند به درگاه خداوند مگر اينکه با اجابت دعا از هم جدا شوند.

- براي همه دعا کردن
رسول خدا مي فرمايند: << هرگاه يکي از شماها دعا کند، براي همه دعا کند زيرا که آن مستجاب تر است! >> و نيز در اخلاق اسلامي سفارش شده است که برادرانتان را در دعا کردن (صادقانه) بر خود مقدم بداريد که خداوند ضمانت کرده است که هرکس اينگونه کند من يک ميليون برابر آنچه مي خواهد، به او خواهم داد! (المراقبات، باب ماه ذي الحجة-ص 450)

- در اوقات مناسب دعا کردن:

1- هنگام وزيدن باد
2- هنگام ظهر
3- هنگام بارش باران
4- هنگام غروب
5- از سحر تا طلوع آفتاب
6- هنگام رقت قلب و جاري شدن اشک
7- هنگام ريختن اولين قطره خون مومن در راه خدا
8- نزد قرائت قرآن
9- نزد اذان
10- در دل شب (عين روايت اينگونه آمده: در ساعت نخست از نيم اول شب)

- اصرار بر دعا داشتن
امام صادق (ع) مي فرمايند: خدا بد دارد که بنده ها بر يکديگر در انجام حاجت اصرار ورزند ولي اصرار را نسبت به خودش دوست دارد، خداوند عزوجل دوست مي دارد که از او درخواست شود و آنچه نزد اوست خواهش شود.

ديدگاه اسلام درباره کسي که استجابت دعايش به تاخير مي افتد

از امام صادق (ع) نقل شده است: راستی بنده دعا می کند و خداوند عزوجل به دو فرشته می فرماید: من دعای او را به اجابت رسانیدم ولی حاجت او را نگه دارید تا او باز هم دعا کند، زیرا من دوست دارم آوازش را بشنوم و راستی ینده ای هم هست که دعا می کند و خداوند تبارک و تعالی می فرماید: زود حاجتش را بدهید، زیرا من از آوازش بدم می آید.
در روایات دیگری امده است: خداوند در روز قیامت چندین چندین برابر آنچه بنده مومن خواسته یود و به اجابت نرسیده بود به او در آخرت عطا می کند و آنگاه خداوند به او می فرماید: << تو از من آن ناقابل را درخواست کردی و من هزارهزار برابر او را به تو عطا کرد.>> و آنگاه بنده مومن آرزو می کند که ای کاش هیچ یک از دعاهایم به استجابت نرسیده بود.

بهترين وقتي كه دعا در آن قبول ميشود

خداوند فرموده است بعد از نماز خواندن ، دعا و تقاضا از من بنماييد كه من به آن افتخار ميكنم و آنرا مستجاب ، اگر اين دنيا به نفعتان بود اين دنيا و در غير اينصورت چندين برابر آنرا در آن دنيا استجابت ميكنم.

پس نتيجه ميگيريم هميشه هر آرزويي داريم بعد از نماز از خدا بخواهيم حتما پذيرفته خواهد شد.

--------------------------------------------------------------------------------

چگونه دعا کنیم که دعایمان زودتر مستجاب شود؟

آنچه باید برای ما مهم باشد ، اصل استجابت دعا ها است و دیر یا زود آن مهم نیست ، زیرا گاهی مصلحت اقتضا می کند که دعا دیتر اجابت شود ؛ زیرا خداوند از خیر و صلاح ما آگاه تر است .
استجابت دعا دارای شرایط و نیز موانعى است. پیش از بیان آن، مفهوم دعا و مقدمهrlm;اى را متذکر مىrlm;شویم:
مفهوم دعا: دعا به معنى <<خواندن>> است، خواندنى که به صورت نیایش و سرود و ستایش، یا خواستن و طلب و درخواست مَدَد و نصرت و یاورى.
مقدمه:
انسان مرتبط با خدا مىrlm;کوشد از طریق دعا (راز و نیاز و مناجات و عبادت) به خدا نزدیک شود. وقتى با کسى آشنا شدى و ارتباط پیوسته شما زمینه اعتماد را فراهم ساخت و از دوستان صمیمى او به شمار آمدى، در هنگام نیاز به خانهrlm;اش مىrlm;روى. شرط دوستى را به جا مىrlm;آوری و میثاق و محبت را استوار مىrlm;سازی. او نیزدر را باز مىrlm;کند و شما را در اندرون پذیرایى می نماید و مورد لطف و عنایت ویژه قرار خواهد داد.
براى استجابت دعا نیز باید شرایطى را مهیا نمود و موانعى را برطرف ساخت. در ذیل به برخى از شرایط و موانع اشاره مىrlm;شود:
الف) شرایط استجابت دعا.
1 - ارتباط مداوم با خدا در هر حال:
خداوند به پیامبرش دستور مىrlm;دهد که <<نفس خویش را در کمال شکیبایى در هر بامداد و شامگاه به دعا کردن و جلب خشنودى خدا وادار کن>>.(1)
قرآن کسانى را که فقط در هنگام گرفتارى و مشکلات دعا مىrlm;کنند، مورد نکوهش قرار داده است: <<وقتى به انسان گرفتارى و غمى روى مىrlm;آورد، ما را در هر حال (خواب و بیدارى، نشسته و ایستاده) بخواند و چون گرفتاریش را برطرف کنیم، برود (و از ارتباط خود با خدا از جهت کمیت و کیفیت بکاهد و گاهى قطع نماید، به گونهrlm;اى که) گویى اصلاً ما را براى گرفتارى که به او رسیده بود، نخوانده است!>>.(2)
امام صادق (ع) مىrlm;فرماید: <<کسى که پیشrlm;دستى در دعا نکند و فقط در وقت نزول بلا دست به دعا بردارد، دعایش در آن وقت مستجاب نگردد و فرشتگان گویند: این آواز را نشناسیم>>. در روایت دیگرى آمده که <<به او مىrlm;گویند: تا امروز کجا بودى؟!>>.(3)
در اصول کافى آمده که خداوند به حضرت داوود(ع) فرمود: <<مرا در روزهاى خوش و آسایش یاد کن تا من دعاى تو را در روزهاى گرفتارى و سختى اجابت کنم>>.(4)
2 - دعا باید از صمیم قلب باشد.
تمام ذرات وجود انسان یک چیزى را بخواهد و طلب کند و دل و زیانش با عمل و رفتارش هماهنگ باشد.
3 - اعتماد به خدا و اطمینان به اجابت او:
امام صادق(ع) فرمود: <<خدا دعایى را که از دل غافل و بى خبر برخیزد، مستجاب نمىrlm;کند پس وقتى دعا کنى، از عمق دل به او روى آور (و دلت را با زبانت همراه گردان) و سپس به اجابت دعایت مطمئن باش>>.(5)
4 - قطع امید از غیر خدا و امید و اطمینان به خداوند.
امام صادق(ع) فرمود: <<هرگاه یکى از شما بخواهد که هر چه از خدا درخواست مىrlm;کند، خدا به او عطا فرماید، باید از همه مردم ناامید و مأیوس گردد و هیچ امیدى جز به درگاه خدا نداشته باشد>>.(6) او به نقطهrlm;اى از ایمان و توکل باید برسد که بداند همه قدرتrlm;ها و علل جهان تحت اراده و قدرت الهى قرار دارند.
پس از خدا بخواهد که اسباب و علل مادى و معنوى جهان را جهت صلاح و منفعت او قرار دهد.
5 - دعا باید در کنار تلاش و تدبیر باشد.
پیامبر اکرم(ص) فرمود: <<الداعى بلا عمل کالرامى بلا وتر؛ کسى که دعا مىrlm;کند و به دنبال آن تلاش و عمل نمىrlm;کند، مانند آن است که بى چله کمان تیر مىrlm;اندازد>>.(7)
دعا نمىrlm;تواند جاى تلاش و برنامه ریزى در زندگى را بگیرد، بلکه مکمل آن مىrlm;تواند باشد.
6 - دعا باید با حالت تضرع و دلى شکسته باشد.
امام صادق(ع) فرمود: <<هرگاه دلتان شکست، دعا کنید، زیرا دل تا پاک و خالص نشود، شکسته نمىrlm;شود>>.(8)
7 - مکان دعا در استجابت تأثیر دارد، مثلاً دعا در حرم امامان (ع) مخصوصاً حرم امام حسین(ع) و کنار خانه خدا به خصوص مقام حضرت ابراهیم(ع) و کنار حجرالاسود.
8 - زمان دعا: دعاى پنهانى و در تاریکى شب زودتر به اجابت مىrlm;رسد، مخصوصاً در قنوت یا سجده نماز <<وتر>> که بعد از خواندن هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع خوانده مىrlm;شود.(9)
قرآن مىrlm;فرماید: <<پروردگار خود را به حالت تضرع و تذلل و در پنهانى و خفا بخوانید>>.
دعا در شبrlm;هاى ماه رمضان و رجب و دهه اول ذىrlm;الحجه و غیر آن دعا را به اجابت نزدیک مىrlm;کند.
9 - توسل به چهارده معصوم(ع) و آنrlm;ها را بر پایه آیه شریفه <<وابتغوا الیه الوسیله>> وسیله و شفیع قرار دادن.
10 - غسل توبه نماید، سپس با وضو چهار رکعت نماز بخواند در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد و سه مرتبه توحید و یک مرتبه سوره <<الناس>> و یک مرتبه <<فلق>> را بخوانید. بعد از نماز هفتاد مرتبه استغفرالله ربى و اتوب الیه و بعد از هفت مرتبه <<لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم>> سپس بگویید: یا عزیز یا غفار اغفرلى ذنوبى و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت.>>(10)
به این ترتیب شخص در جاده دعا قرار مىrlm;گیرد و باید مراقب باشد تا راه دعا را درست بپیماید، و به بیراهه نرود. نشانى راه دعا را ذکر خواهیم کرد.
ب) موانع استجابت دعا
امام على(ع) مىrlm;فرماید: <<المعصیة تمنع الاجابة؛(11) گناه مانع اجابت دعا است>>.
گناهان سه نوع تأثیر منفى در دعا مىrlm;گذارند:
1 - لذت دعا و مناجات را سلب مىrlm;کنند.
انسان دعا مىrlm;کند، اما لذت نمىrlm;برد و رقت قلب پیدا نمىrlm;کند.
2 - مانع استجابت دعا مىrlm;شوند.
3 - توفیق دعا کردن یا شرکت نمودن در مجالس دعا را از انسان سلب مىrlm;کنند.
برخى از گناهان در عدم اجابت دعا تأثیر بیشتر دارند که در ذیل به نمونهrlm;اى از آنrlm;ها اشاره مىrlm;کنیم.
امام سجاد(ع) فرمود: <<گناهانى که مانع استجابت دعا مىrlm;شوند، عبارتند از: بددلى و سوءظن به مؤمنان و کارهاى آنان؛ طینت و درونى ناپاک داشتن؛ نفاق و دورویى با برادران و خواهران ایمانى؛ عدم اطمینان به اجابت دعا؛ تأخیر نمازهاى واجب (و نخواندن آن در اول وقت فضیلت) آن که وقت آن بگذرد؛ بدزبانى و فحاشى و اهانت کردن؛ نزدیک نشدن به خدا به وسیله صدقه و کارهاى نیک>>. (12)
نیز فرمود: <<از جمله گناهانى که مانع استجابت دعا مىrlm;گردد، نافرمانى و رنجاندن خاطر پدر و مادر است>>.(13)
در برخى از روایات، بداخلاقى سبب باز گرداندن دعا معرفى شده است.
علل عدم اجابت دعاها از دیدگاه امیرالمؤمنین(ع)
مردى به حضرت عرض کرد: خداوند مىrlm;فرماید: <<ادعونى استجب لکم>> پس چرا ما دعا مىrlm;کنیم، ولى اجابت نمىrlm;شود، حضرت فرمود: چون دلrlm;هاى شما در هشت مورد خیانت و بى وفایى کرد:
1 - خدا را شناختید، ولى حقش را آن گونه که بر شما واجب بود، ادا نکردید. از این رو آن معرفت به کار شما نیامد.
2 - به پیامبر خدا ایمان آوردید، ولى در عمل با سنت و روش او مخالفت کردید، پس ثمره ایمان شما چه شد؟
3 - کتاب خدا (قرآن) را خواندید، ولى در عمل با آن مخالفت کردید.
4 - گفتید ما از آتش دوزخ مىrlm;ترسیم، ولى در همه حالات به واسطه گناهان خود به سوى جهنم مىrlm;روید.
5 - گفتید ما به بهشت تمایل و رغبت داریم، ولى کارهایى انجام مىrlm;دهید که شما را از بهشت دور مىrlm;سازد.
6 - نعمتrlm;هاى خدا را استفاده مىrlm;کنید، ولى شکر و سپاس گزارى نمىrlm;کند.
7 - خداوند فرمود: شیطان دشمن شما است، شما نیز او را دشمن گیرید.(14) شما به زبان او را لعن مىrlm;کنید، ولى در عمل با او دوستى مىrlm;نمایید و از او اطاعت مىrlm;کنید.
8 - عیبrlm;هاى مردم را برابر دیدگانrlm;تان قرار دادید و عیبrlm;هاى خود را پشت سرانداختید، در نتیجه کسى را ملامت مىrlm;کنید که خود به ملامت سزاوارتر از او هستید.
با این وضع چه دعایى از شما مستجاب گردد، در صورتى که شما راهrlm;ها و درهاى دعا را به روى خود بستهrlm;اید؟!
<<پس تقوا پیشه کنید؛ کارهایتان را اصلاح کنید؛ امر به معروف و نهى از منکر کنید تا خدا دعایتان را مستجاب کند.(15)
راه دعا از دیدگاه امام صادق(ع)
شخصى خدمت امام صادق(ع) عرض کرد: دو آیه در قرآن است که تأویل و معناى آن را نمىrlm;دانم. یکى <<ادعونى استجب لکم>> است، که ما هر چه دعا مىrlm;کنیم، اجابت نمىrlm;شود. حضرت فرمود: <<من سر عدم اجابت دعایتان را به شما مىrlm;گویم. اگر تو خدا را در آن چه دستور فرموده اطاعت کنى و آن گاه او را بخوانى، دعایت را اجابت مىrlm;کند، ولى تو با (دستورهاى) او مخالفت کرده، نافرمانىrlm;اش مىrlm;کنى. او نیز اجابت نمىrlm;کند. با این حال، اگر خدا را از راهش بخوانى - اگر چه گناهکار باشى - خدا دعایت را مستجاب مىrlm;کند>>.
آن شخص پرسید: راه دعا چیست؟ فرمود: <<نماز (16) که خواندى، ابتدا تمجید کرده، او را به بزرگى مىrlm;ستایى و به هر نحو که مىrlm;توانى، حمد و ستایش مىrlm;کنى، سپس بر پیامبر(ص) و آلش درود مىrlm;فرستى و به تبلیغ رسالتش گواهى مىrlm;دهى، و بر ائمه هدى سلام مىrlm;دهى، آن گاه نعمتrlm;هاى خدا را بر خود مىrlm;شمارى و او را به خاطر آنrlm;ها ستایش و شکر مىrlm;کنى. بعد به گناهان خود یکایک اعتراف مىrlm;کنى و هر کدام را که به یاددارى، اقرار مىrlm;نمایى. هر کدام را به خاطر ندارى، به طور سربسته به زبان مىrlm;آورى و از همه گناهان به درگاه خدا توبه مىrlm;کنى و تصمیم مىrlm;گیرى که دیگر گناه نکنى و از روى پشیمانى و صدق نیت و خلوص، و در بیم و امید از آنrlm;ها
استغفار و طلب آمرزش مىrlm;کنى، سپس مىrlm;گویى: <<اللهم انى أعتذر الیک من ذنوبى و استغفرک و أتوب الیک فأعنى على طاعتک و وفّقنى لما اوجبت علىّ من کل ما یرضیک فانى لم أر أحداً بلغ شیئاً من طاعتک الا بنعمتک علیه قبل طاعتک، فأنعم علىّ بنعمة أنال به رضوانک و الجنةَ. بعد از رعایت این مراتب، حاجت خود را بخواه، که امیدوارم خدا ناامیدت نکند و حاجتت را برآورد>>.(17)
چند تذکر:
1 - گاهى با وجود تمام شرایط دعا، دعا مستجاب نمىrlm;شود، چون به مصلحت ما نیست، یعنى چیزى را طلب مىrlm;کنیم که به سود ما نیست، اگر چه مىrlm;پنداریم به نفع ما و خیر است.(18)
2 - گاهى دعا مستجاب مىrlm;شود، ولى از روى مصالحى تحقق عملى آن به تأخیر مىrlm;افتد، حتى ممکن است تا بیست سال طول بکشد تا محقق گردد.
3 - در روایت است خداوند وقتى بندهrlm;اى را دوست داشته باشد، اجابت دعاى او را به تأخیر مىrlm;اندازد تا بندهrlm;اش با او راز و نیاز گوید.
از این رو مؤمنان ثابت قدم هیچ گاه از تکرار دعا مأیوس نمىrlm;شوند، بلکه مىrlm;گویند:
دست از طلب ندارم تا کام من برآید
یا جان رسد به جانان یا جان ز تن درآید.
4- گاهی اجابت دعاها در آخرت به صورت پاداش نمایان می شود و در دنیا خواسته اش بنابر مصالحی داده نمی شود. اگر کسی بداند خداوند در عوض عدم اجابت دعا در دنیا، چه پاداشی برای او در آخرت در نظر گرفته است، هرگز نا امید نمی شود. امام صادق(ع) می فرماید: <<روز قیامت خداوند متعال می فرماید: ای بندة من! تو مرا خواندی و من اجابتت را به تأخیر انداختم. اکنون ثواب و پاداش تو چنین و چنان است. پس مؤمن آرزو می کند که کاش هیچ دعایی از او در دنیا اجابت نمی شد، برای آن ثواب و پاداش نیک که می بیند>>.(5)
از روایات استفاده می شود که هیچ دعایی بی اثر نیست و هر دعایی در دنیا و آخرت تأثیر مناسب خود را دارد.
امام سجاد(ع) می فرماید: <<دعای مؤمن یکی از سه فایده را دارد: یا برای او در آخرت ذخیره می گردد ، یا در دنیا برآورده می شود ، یا بلایی را که می خواست به او برسد، از وی می گرداند>>.(6)
علاوه بر مطالب یاد شده، همیشه به این نکته توجه داشته باشید که نماز و روزه و دعا و غیره، مطلوبیت ذاتی دارند و فلسفه دعا تنها بر آوردن حوائج به ویژه خواسته های دنیوی نیست، بلکه خود دعا و مناجات با خدا، صرف نظر از اجابت یا عدم اجابت، ارزش دارد و به اصطلاح طلب مهم تر از مطلوب است.(7)

پىrlm;نوشتrlm;ها:
1 - کهف (18) آیه 28.
2 - یونس (10) آیه 12.
3 - اصول کافى، ج 4، ص 219.
4 - بحارالانوار، ج 93، ص 381.
5 - بحارالانوار ج 93، ص 305.
6 - عدة الداعى، ص 97.
7 - عدة الداعى، ص 97.
8 - مکارم الاخلاق، ص 315.
9 - پیامبر(ص) فرمود: <<براى خدا منادى هست که هنگام سحر ندا مىrlm;کند: آیا دعا کنندهrlm;اى هست تا اجابت نمایم؟ آیا استغفار کنندهrlm;اى هست تا مورد بخشش قرار دهم؟ آیا درخواست کنندهrlm;اى هست تا به او عطا نمایم؟>> رساله <<لقاءالله>>، میرزا جواد آقا ملکى تبریزى، ص 119.
10 - همان، ص 87.
11 - غررالحکم، ترجمه محمد على انصارى، ج 1، ص 32.
12 - معانى الاخبار، ص 271، به نقل از کیفرگناه و عواقب آن، سید هاشم رسولى محلاتى.
13 - همان، ص 270.
14 - مؤمن (40) آیه 60.
15 - بحارالانوار، ج 93، ص 376 و 377.
16 - غسل و نماز توبه به کیفیتى که ذکر شد.
17 - فلاح السائل، ص 38 و 39.
18 - قرآن کریم در این مورد مىrlm;گوید: <<چه بسا چیزى را خوش ندارید، حال آن که خیر و منفعت شما در آن است و یا چیزى را دوست داشته باشید، حال آن که شر و ضرر شما در آن است. خدا مىrlm;داند، ولى شما نمىrlm;دانید>>. سوره بقره، آیه 216.
5. همان، ص 247.
6. تحف العقول، ص 202.
7. مصباح یزدی، بر درگاه دوست، ص 56.